Làng Động Trung (nay là hai xã Vũ Quý và Vũ Trung) vốn là một làng quê giàu truyền thống văn hóa, văn hiến, là nơi đặt phủ lỵ Kiến Xương mang tên Phủ Sóc vốn có nhiều đình, đền, chùa, miếu, am, phủ, từng được sử sách lưu danh là một trong những nơi phồn hoa đô hội vào bậc nhất của phủ Kiến Xương thời trước.

Do tiêu thổ kháng chiến chống Pháp nên hầu hết các đền, miếu, đình, chùa ữong làng đã bị tháo rỡ, nay hai xã chỉ còn ngôi chùa Bảo Trai tọa lạc trên một thế đất thiêng ở thôn Hanh Cù nên dân gian vẫn quen gọi là chùa Hanh Cù và ngôi chùa Đại Ngạn đang được tôn tạo lại vào những năm gần đây.

Hình ảnh: Chùa Bảo Trai

Theo các nguồn sử sách và truyền thuyết dân gian thì chùa Bảo Trai vốn là một ngôi chùa cổ kính được khởi dựng từ thởi Lý (thế kỷ XI - XII). Một câu đối cổ còn lưu giữ được tại chùa đã khẳng định là từ các triều đại Lý, Trần, Hậu Lê, ngôi chùa này vẫn được xếp vào bậc nhât ở vùng hạ lưu Sông Hồng.

Mấy thập niên gần đây, với sự quan tâm, đồng thuận của cấp ủy, chính quyền và cán bộ, nhân dân hai xã Vũ Quý, Vũ Trung cùng sự hằng tâm công đức của du khách gần xa, chùa Bảo Trai từng bước được tôn tạo thành một quần thể kiến trúc nguy nga bề thế, xứng tầm với truyền thống, ngang tầm với nhu cầu đòi hỏi về tín ngưỡng tâm linh nơi cửa Phật của tín đồ Phật tử và du khách thập phương khi tìm về chiêm bái.

Hình ảnh: Chùa Bảo Trai

Năm 1992, chùa Bảo Trai được xếp hạng là Di tích lịch sử văn hóa, đồng thời lễ hội cổ truyền được phục dựng và sớm thu hút nhân dân hai xã Vũ Quý, Vũ Trung cùng đông đảo khách thập phương về dự hội.

Theo định lệ truyền thống, hàng năm hội được mở trong các ngày 13-14-15 tháng 2. Thuở trước, ngoài tế lễ, rước kiệu còn có nhiều trò chơi, trò diễn dân gian như tổ tôm điếm, chọi gà, đu quay, hát chèo, thả đèn ừời...

Hai mươi năm qua, kể từ khi lễ hội chùa Bảo Trai được phục dựng và duy trì, các hoạt động trong cả phần lễ và phần hội không chỉ luôn đảm bảo đúng quy chế tổ chức lễ hội của Nhà nước và chính quyền các cấp mà còn ngày càng tạo dựng được những ấn tượng tốt đẹp, sâu lắng cho du khách xa gần về tính nhân văn, về lòng hiếu khách, thanh lịch của người dân Phủ Sóc - Động Trung. Chính vì vậy mà hội chùa Bảo Trai của chúng ta năm sau thường có sức cuốn hút du khách và tín đồ Phật tử thập phương tim về trảy hội mỗi năm lại đông vui hơn năm trước. Đó là một trong những kết quả to lớn, kỳ vĩ, mang đậm tính nhân văn, hướng thiện, góp phần tạo ra sức mạnh nội sinh từ lễ hội truyền thống.

Kính mời tín đồ Phật tử cùng cán bộ nhân dân, quý khách thập phương về dự lễ hội và cũng giữ gìn bản sắc của người Phủ Sóc.

Tác giả: Thế Công ( Tổng hợp và sưu tầm)